|
|
|
 |
|
05/03/2003 |
|
|
|
|
Omdat ze vanuit een overtuiging erin slaagt de tegenstellingen tussen mensen, gemeenschappen en ideologie�n te overschrijden. Zo verwoordde de jury de reden waarom dit jaar de Gabriella Moortgatprijs gaat naar Hilde Kieboom, stichter en voorzitter van de Sint-Egidiusgemeenschap in Vlaanderen. Negentien was ze, toen ze in 1984, na een enthousiaste kennismaking met de lekenbeweging Sant�Egidio in Rome, de gemeenschap in Antwerpen stichtte. Inmiddels telt deze zo�n zeshonderd leden, van alle leeftijden maar toch vooral jonge mensen. De Antwerpse Sint-Egidiusgemeenschap was het ook die na de rellen van Borgerhout het initiatief nam voor een �trialoog� tussen christenen, moslims en joden. U kreeg de prijs, omdat u de tegenstellingen tussen mensen, gemeenschappen en ideologie�n weet te overstijgen. De dialoog is een typisch aspect van de spiritualiteit van Sant�Egidio. Op zoek gaan naar wat mensen bindt veeleer dan naar wat mensen scheidt, is de methode die Sant�Egidio ook toepaste bij de vredesgesprekken tussen de strijdende partijen in Mozambique. Ook de paus legt de nadruk op het feit dat alle mensen behoren tot dezelfde mensenfamilie. Die woorden klinken des te sterker in een wereld van globalisering. Vertrekken vanuit die �ne mensenfamilie houdt immers in dat elke mens recht heeft op scholing en op vrede bijvoorbeeld. Als wij in Afrika aidspati�nten helpen, is het omdat wij vinden dat de aidslijder daar evenveel recht heeft op goede medicatie als de aidspati�nt bij ons. Het kan niet dat de mens de slaaf zou zijn van zijn economische problematiek. Is het om die zelfde gedachte van de �ne mensenfamilie dat Sant�Egidio zo veel energie steekt in de interreligieuze dialoog? In oktober 1986 organiseerde Sant�Egidio in Assisi de eerste ontmoeting van alle godsdiensten. Sindsdien heeft die elk jaar elders plaats. Komende september zal de ontmoeting in Aken plaatsgrijpen. Ook op lokaal vlak willen wij de dialoog tussen de godsdiensten bevorderen. Zo brengen wij al jaren Antwerpse ouderen samen met migrantenkinderen. Dat is misschien wel profetisch in een stad waar zo veel gebrek is aan gesprek. Wij willen mensen over de maatschappelijke breuklijnen laten thuiskomen in de gemeenschap van de samenleving en zo aantonen dat allen een bijdrage hebben te leveren tot meer menselijkheid. In het juryrapport stond ook dat u dat doet vanuit een duidelijke overtuiging. In de publieke opinie circuleert er een zwaar misverstand over sterke overtuigingen, zeker wat de christelijke levensbeschouwing betreft. Een sterk geloof zou een barri�re zijn voor dialoog of mensen uitsluiten, denkt men wel eens. Pluralisme zou de enige basis van de dialoog zijn. Geen enkele mens is pluralistisch. De context waarin we leven, is pluralistisch, maar daarin heeft elke mens een mening. De interreligieuze dialoog toont aan dat mensen zich pas kunnen openen voor anderen, als ze diep in de eigen traditie terugkeren. Ik ervaar dat persoonlijk ook. Hoe meer ik me verdiep in de evangelische wijsheid, hoe meer ik mijn hart open voor anderen. Is dat typisch voor het christendom? Alle grote godsdiensten dragen die oproep tot vrede en openheid in zich. Het is niet typisch christelijk. Typisch christelijk is dat wij, zeker in de katholieke Kerk, een langere weg van dialoog hebben afgelegd dan de andere wereldgodsdiensten. Kun je zonder overtuiging mensen overtuigen van de verzoening en de dialoog? Neen. De christelijke overtuiging is geen fanatisme, maar een drijfveer, een referentie om te begrijpen dat er in de wereld een gebrek is aan liefde, vrede en solidariteit. Een overtuiging is een drijfveer om ook aan anderen dit duidelijk te maken en om naar anderen te stappen. De drie godsdiensten christendom, islam en jodendom dragen in zich de boodschap van vrede en kunnen mensen opvoeden tot vredelievendheid. De uitdaging waar ze voor staan, is jonge mensen, die de waarde van het gebed niet meer kennen en ten prooi zijn aan de markt, opnieuw de ruimte te laten vinden om hun hart af te stemmen op de droom van God. Dat is vrede brengend en verzoening scheppend. Vrede is een mooi woord, een mooie droom. Maar met de Irak-crisis ziet het er niet goed uit voor de vrede. Als het tot een gewapend conflict komt, zal nog meer de zogenaamde botsing tussen beschavingen (clash of civilisation) worden benadrukt. De Irak-kwestie wakkert ook het conflict tussen West en Oost en tussen christendom en islam aan. Maar de wereld valt niet uiteen in twee blokken en het fundamentalisme bestaat niet alleen bij de islam (er is ook hindufundamentalisme bijvoorbeeld). Bovendien is niet alle fundamentalisme religieus van oorsprong. Het fundamentalisme is nog veel meer etnisch en nationalistisch van aard. Het is verkeerd om het fundamentalisme louter in de godsdienstige hoek te willen situeren. Godsdienst zou een factor van eenmaking en verzoening in de wereld moeten zijn? Elke oorlog is een nederlaag voor de christen en de mensheid. Het is treffend dat onze oude paus maar blijft oproepen tot vrede en weigert te berusten in het zogenaamde onvermijdelijke van de oorlog. Ook Europa moet actiever worden en zou zich minder moeten laten gaan in zijn gevoelens van machteloosheid. De betogingen toonden overigens dat er een bewustwording op gang komt en er een publieke opinie voor vrede en internationale thema�s. Kun je zeggen dat de rol van de godsdienst op internationaal vlak en in de buitenlandse politiek groter is dan enkele jaren geleden? De grote uitdaging voor de godsdiensten is deze om een kracht van vrede te zijn en zich hiervoor te engageren. Dat begrijpen godsdiensten vandaag meer dan vroeger. Dat de wereld vandaag het dwingend belang van de godsdienst in het samenleven van mensen inziet, heeft onder meer te maken met het feit dat het tijdperk van de overdreven la�cisering voorbij is. Tenminste in andere landen, denk aan Nederland en Frankrijk. Ons land loopt achter. In het buitenland heeft men begrepen dat de godsdienst niet uitsluitend een priv�-zaak is, maar een ook maatschappelijke, zelfs mondiale betekenis heeft. Godsdienst is voor de mens een drijfveer en een factor in de opvoeding. We mogen de rol van de godsdienst niet overschatten, maar ook niet onderschatten. Het evenwicht herstelt zich, alleen nog niet bij ons waar de politiek het geloof totaal wil privatiseren. Dat men elders in Europa het belang van de rol van de godsdienst ziet en erkent, is omdat men doorheeft dat godsdienst het enige echte alternatief is voor het economische denken dat vandaag alles in de greep houdt. Ook bij jongeren zie een groeiende gevoeligheid voor wat ontstijgt aan de economie, voor authenticiteit die heelt en hoop heeft. In Antwerpen heeft de Sint-Egidiusgemeenschap het voortouw genomen van de gesprekken tussen de drie godsdiensten van deze stad. U bracht christenen, moslims en joden samen naar aanleiding van de rellen in Borgerhout. Die bijeenkomst van 1 januari heeft een lange voorgeschiedenis van contacten met de islam en het jodendom. Wij kennen veel moskee�n en imams. De Sint-Egidiusgemeenschap organiseert elk jaar een iftarmaaltijd, de maaltijd die christenen tijdens de ramadan aan moslims aanbieden als teken van vriendschap en respect. Die vele initiatieven, waaronder ook de huisbezoeken van migrantenjongeren bij Vlaamse ouderen, hebben een netwerk van verbondenheid geweven. Ook met de joodse gemeenschap hebben wij zeer goede contacten. Elk jaar organiseren wij een fakkeltocht ter herdenking van hen die tijdens de Tweede Wereldoorlog naar de vernietigingskampen werden afgevoerd. De laatste jaren hebben wij daar ook moslims bij betrokken. Aandacht hebben voor de shoa is niet vanzelfsprekend in de moslimwereld. Toch geloven wij dat als het concept van de jodenvervolging zou doordringen bij de moslims, dit kan bijdragen tot verzoening in het Midden-Oosten. Waarom kwam u met de �trialoog� naar buiten op 1 januari? Na de gebeurtenissen in Borgerhout achtten wij de tijd rijp voor een signaal naar de publieke opinie en de overheid. Onze overheden blonken in de voorbije jaren niet uit in hun waardering voor de godsdienst en zijn rol in de samenleving. Daarom ook vonden wij het belangrijk de drie godsdiensten naar voren te schuiven als verzoenende factor. Er is veel analfabetisme bij de bevolking op dat vlak. Niet alle moslims zijn fundamentalisten en niet alle vreemdelingen zijn moslims. Bovendien was het conflict in Borgerhout geen conflict tussen godsdiensten, maar een botsing tussen een Arabisch nationalisme en een extreem Vlaams nationalisme. Men probeerde het terug te plaatsen op de noemer van de islam, en dat was fout.
Mark Van de Voorde
|
|
|
|