19/09/2003

"Deze waanzin nooit meer"
Volgende zondag heeft in Antwerpen voor de tiende keer een fakkeltocht plaats ter herinnering aan de slachtoffers van het nazi-regime, dat in Antwerpen bijzonder lelijk heeft huisgehouden. Organisator is de onlangs tot baron verheven Jan De Volder van de Sint-Egidiusgemeenschap.

Historische gebeurtenissen oprakelen is niet erg trendy, zeker niet de onaangename. Toch hebben al duizenden Antwerpenaren van alle mogelijke leeftijden en achtergrond deelgenomen aan de jaarlijkse fakkeltocht onder het motto �Wie vergeet, is gedoemd te herhalen�. Tussen 1942 en 1944 werden ongeveer 15.000 joodse inwoners van Antwerpen naar de uitroeiingskampen gedeporteerd. Slechts weinigen kwamen terug.

�Met onze fakkeltocht willen we de herinnering daaraan levend houden�, zegt organisator Jan De Volder (36). �Niet vanuit een soort masochisme, maar integendeel om te vermijden dat ooit nog een gelijkaardige waanzin de Antwerpse bevolking overvalt.

Hoe kwam u als groep christelijke jongeren ertoe om met zo�n jaarlijkse herdenking te beginnen?

Het trof ons dat er over de holocaust of shoa zo weinig te doen was in Antwerpen, behalve dan binnen de joodse gemeenschap. Terwijl het gebeuren van 1942-44 toch de hele Antwerpse gemeenschap aangaat. Met ons initiatief wilden we de herinnering �opentrekken� naar de ruimere bevolking toe. En dat is ook wel gelukt. In de loop der jaren zijn duizenden mensen meegestapt, van alle culturen, gezindheden en overtuigingen. Ook de lijst van sprekers weerspiegelt de brede samenleving, zowel overlevende joodse getuigen als christenen en andersdenkenden. Dit jaar spreken burgemeester Patrick Janssens en Diane Keyser van het Forum van Joodse organisaties.

Antwerpen heeft een ongemakkelijke relatie met zijn oorlogsverleden, want hier zijn 15.000 joden weggevoerd, m��r dan elders in het land�

Vooral het omstreden onderzoek van historicus Lieven Saerens heeft op dat gebied stof doen opwaaien. Terwijl in heel Belgi� meer dan de helft van de joden de nazi-vervolging overleefde, verdween in Antwerpen 67% van de joodse bevolking. Maar de bewustwording is ongetwijfeld toegenomen. Dat blijkt ook uit het succes van ons boek over die periode, Van binnen weent mijn hart, dat drie herdrukken heeft gekend. Positief is ook dat het monument voor de gedeporteerden aan de Belgi�lei is teruggekomen.

Wilt u met uw fakkeltocht ook een politiek signaal uitsturen?

We houden ons ver van alle partijpolitiek, maar staan wel voor vreedzaam samenleven met alle minderheden, joodse en andere. Niet tegen maar met elkaar. Precies daarom mogen we de shoa, als absoluut dieptepunt van de 20ste eeuw niet vergeten. Voor het Europa van vandaag is het besef vanwaar we komen, wat er gebeurd is, essentieel voor de opbouw van een pluralistische en echt democratische samenleving. Zeker in de stad Antwerpen, waar nog geregeld uitingen van antisemitisme en racisme plaatsvinden, zijn tekenen van concrete solidariteit en sympathie geen overbodige luxe.

Sommige critici zullen uw fakkeltocht zien als steun voor de politiek van Sharon en anderen, die de shoa �exploiteren� voor de belangen van de joodse staat en hun afrekening met de Palestijnen.

Het zou misplaatst en intellectueel oneerlijk zijn om de herdenking van de shoa te gebruiken om de politiek van Sharon te steunen. De joden zijn inderdaad met uitroeiing bedreigd geweest, maar dat mag niet verward worden met de huidige toestanden in het Midden-Oosten. Laat staan dat het een legitimatie vormt voor politiek geweld.

Verwacht u ook deelname van moslims?

In de islamwereld ligt het momenteel erg moeilijk en daar hebben we alle begrip voor. Maar uiteindelijk doen we zo�n fakkeltocht ook voor hen. Elke minderheid is voor ons belangrijk. We komen op voor een open pluralistische maatschappij waar plaats is voor vele geloven, culturen en levensbeschouwingen. Daarom mogen we niet vergeten wat er gebeurd is met onze 15.000 joodse medeburgers.

Jos Vranckx