17/12/2004

Kerstdiner in kerk

Op kerstdag zal de Antwerpse Carolus Borromeuskerk weer het bijzonder kader vormen voor het kerstfeest van Kamiano. Dit project van de Sint-Egidiusgemeenschap brengt dan daklozen en eenzamen samen. �Voor hen is er die avond w�l plaats in de herberg�, zegt directeur Diederik Vekeman.

Het is zaterdag, laat in de namiddag, als we afgesproken hebben met Diederik Vekeman, directeur van het daklozenrestaurant Kamiano. Twee avonden per week, op woensdag en op zaterdag, kunnen zwervers er terecht voor een warme maaltijd. Voor velen zijn dat de enige momenten dat ze een volwaardige maaltijd hebben. En als het bijtend koud is zoals vandaag, staan er altijd meer mensen aan te schuiven. We hebben een peter- en metersysteem waarbij men telkens vier euro stort en zo de maaltijd van een dakloze betaalt.�

In de tien jaar dat Kamiano bestaat stelt men een groeiend aantal daklozen vast. �Het is geleidelijk aan gegroeid. Onlangs berichtten de media nog dat Belgen de grootste spaarders zijn in Europa, maar daartegenover staat een grote groep mensen die niets heeft. Het is voor die mensen dat wij iets willen doen. Het is trouwens onze plicht als christen. Bij Mattheus 25 lezen we immers dat we de naakten moeten kleden, de dorstigen laven� De armen zijn dus een sacrament. In de arme medemens ontmoeten we Christus. Vooral met Kerstmis heeft dat een heel diepe zin�.

Nood aan affectie

Er zijn meestal meerdere factoren die aanleiding geven tot dakloosheid, maar vaak is alles te reduceren tot affectieve problemen, aldus de Kamiano-directeur. �Vergelijk het met stenen. Als de steen waarop je staat wankelt, moet je elders steun zoeken. De meeste mensen hebben nog andere steunstenen, maar als je alleen die ene steen hebt en die wankelt, dan val je. Het kan iedereen overkomen dat de steun wegvalt, door scheiding of overlijden bijvoorbeeld. Dat kan financi�le problemen met zich meebrengen, men komt terecht in een circuit van instellingen, er is te weinig emotionele spankracht enzovoort. Sommigen verwerken hun affectieve problemen met drugs of alcohol.�

Kamiano probeert die mensen terug op het goede spoor te krijgen en is in de eerste plaats een vangnet. �Het is onze meerwaarde dat wij de affectieve problemen van de gekwetste mens aanpakken. Wij hebben niet alleen oog voor het materi�le, maar hechten veel belang aan vriendschap. Een vriendelijk woord en een luisterend oor zijn heel belangrijk. Wij proberen vriend te zijn van de armen. Dat heeft natuurlijk materi�le consequenties, want je wil toch dat je vriend het goed heeft. Vriendschap tussen arm en rijk is de kern bij Kamiano. Het is een roeping als christen om mensen samen te brengen over alle grenzen heen. En waar kan dat beter dan aan tafel?�

Familiefeest

Met Kerstmis doet Kamiano een speciale vorm van voedselbedeling. Naar het voorbeeld van Sant�Egidio in Rome die met Kerstmis (op 25 december) daklozen, zwervers, buitenlanders zonder papieren, zigeuners, straatkinderen, bedelaars, ouderen en zieken uitnodigt voor een feestmaal in de basiliek van Santa Maria in Trastevere in Rome, organiseert Kamiano op die dag een kerstmaal in de Antwerpse Carolus Borromeuskerk. Vorig jaar waren er meer dan 500 aanwezigen en hebben 150 vrijwilligers zich ingezet voor een geslaagd kerstfeest.

�We hebben al elk jaar een kerstmaal georganiseerd voor daklozen. Eerst in onze eigen gebouwen van de Sint-Egidiusgemeenschap, maar sinds vier jaar doen we het in de Borromeuskerk. Omdat het kerstfeest steeds meer succes kende, maar ook omdat de kerk een heel symbolische plaats is. Het is niet alleen de ruimte waar de gemeenschap samenkomt om te bidden, maar ook een plaats voor de armen�, verklaart Diederik Vekeman.

E�n van de kenmerken van dakloosheid is eenzaamheid. In de kerstperiode, als lichtjes en kerstversiering in straten en winkels gezelligheid uitstralen, voelen eenzamen dat nog scherper aan. �Daklozen hebben een bijna romantisch idee over Kerstmis. Het is een feest van vrede. Heel veel mensen die bij ons komen aankloppen hebben nostalgie naar de kerstfeesten uit hun kindertijd. Voor hen staat Kerstmis symbool voor een gelukkige tijd. Het doet er dan weinig toe of ze gelovig zijn of niet. Kerstmis is een familiefeest. Het doet pijn als men daar niet kan aan deelnemen. Ze willen ergens welkom zijn.�

Dat zijn ze dus op de avond van Kerstmis in de Carolus Borromeuskerk.Concreter kan het kerstverhaal bijna niet worden gerealiseerd. �De kerk is een herberg waar plaats is voor iedereen�, zegt directeur Vekeman.

Iedereen welkom

Waar anders kerkbanken staan, zijn dan lange en sfeervol versierde tafels opgesteld. Het ruikt niet naar wierook en kaarsen, maar naar feestelijke gerechten van een traiteur. Een traiteurdienst verzorgt alles tot in de puntjes tegen een vriendenprijsje. Het feest wordt volledig in goede banen geleid door vrijwilligers en gefinancierd met giften.

Er wordt veel gepraat en gelachen. En er is een grote kerstboom met daaronder een hele berg cadeautjes. Wekenlang op voorhand zijn vrijwilligers in de weer om allerlei zaken in te pakken. Veel zaken komen uit de �tweedehandsboetiek� van Kamiano. Al is boetiek hier een verkeerd woord, want er wordt niets verkocht. Alle gekregen goederen worden gewoon verdeeld onder de daklozen. De geschenkjes zijn op naam, want de vrijwilligers kennen de daklozen goed en weten waaraan ze het meeste nood hebben. �Je zou de kinderoogjes moeten zien stralen als ze van de kerstman kleurpotloden of ander speelgoed krijgen��, zegt Diederik Vekeman.

Niet alleen daklozen en vrijwilligers komen naar het kerstfeest. Ook de bisschop en de burgemeester van Antwerpen zitten mee aan. Iedereen zit broederlijk naast elkaar � zonder onderscheid.

�Iedereen is welkom bij Kamiano�, zegt de directeur. �Bij ons moeten ze niet eerst heel hun priv�-situatie uit de doeken te doen vooraleer ze iets krijgen. We respecteren hun privacy. Respect en menselijke waardigheid zijn sleutelwoorden bij ons.�

�Ik kom zeker!�

Kamiano probeert iedereen zoveel mogelijk persoonlijk uit te nodigen. Degenen die er de vorige jaren ook al bij waren kijken al vol verwachting uit naar die uitnodiging. Onder hen ook Albert (60) en Patrick (46).

�Heb je het boek gelezen?�, vraagt Albert. �Het boek met Bob op de kaft. Ik sta ook in dat boek. Bob was mijn kameraad. Vier jaar geleden heeft hij me naar hier meegebracht. En ik ben blijven komen. Ze zijn altijd vriendelijk. Er zijn er die me alle dagen komen bezoeken.�

Vroeger ging het Albert nog voor de wind. Hij was getrouwd, woonde in een mooie villa en verdiende als vakbondsafgevaardigde goed de kost. Ooit is hij zelfs verkozen geweest en door de gemeenteraad afgevaardigd in het OCMW. Toch geraakte hij op een zijspoor. Troost zoeken in de drank deed hem uiteindelijk de das om.

�Het gaat redelijk goed nu. Alleen mijn benen h�. Ik heb te dik bloed. Dat circuleert niet goed. Ik ben al geopereerd geweest, maar ik heb er nog last van. Vooral als het warm is�. Hij toont zijn opgezwollen benen en voeten. �Ze hadden me nieuwe schoenen beloofd, maar het paar dat ze vandaag meehadden was te klein. Woensdag misschien. Op het kerstfeest krijgen we ook altijd een cadeautje. Meestal zijn dat kleren. Ik heb al eens een sjaal gekregen, op een ander jaar een trui. Daar ben ik wel blij mee. Het is altijd iets om naar uit te kijken. Heel veel mensen die hier in de week komen eten zijn daar dan ook. Het zijn vrienden. Ja, het is altijd gezellig!�

Patrick maakte vorig jaar voor het eerst het Kamiano-kerstfeest mee. Over zijn achtergrond wil hij niet heel veel kwijt. Wel dat hij afkomstig is van Brugge en in Antwerpen verzeild is geraakt. Dankzij Kamiano is hij aan de slag bij de groendienst � werk dat hem wel bevalt en waarvoor hij de mensen van Kamiano dankbaar is. �Vroeger had ik niets, maar ze hebben me geholpen. Dat ligt ook aan jezelf natuurlijk: je moet ervoor uitkomen dat je in de problemen zit. Dan kunnen ze helpen. Er is hier een heel goede sfeer. Ik heb hier vrienden gemaakt. Ook op het kerstfeest kun je mensen leren kennen. Vorig jaar zat ik naast een pastoor. Ik heb een babbeltje geslagen met die man. Hij viel heel goed mee.�. Of hij er dit jaar opnieuw bij zal zijn? �Jaja, ik kom heel zeker!�, zegt Patrick overtuigd. �Het eten is heel goed en het is heel gezellig. Vorig jaar heb ik veel gekregen: een heel schoon parfum, zeep en een muts. Als je verjaart, krijg je ook altijd iets. Ik vind dat we met heel onze groep zouden moeten samenleggen, om iets te kunnen kopen voor de vrijwilligers. Maar dat is niet gemakkelijk, want de meesten van ons hebben niets. Maar toch. Die mensen doen immers zo veel voor ons!�.

Katleen Van Landschoot