24/12/2004

,,We mogen Kerstmis niet reduceren tot een uitspatting van consumptie''

Een paar honderd daklozen vieren hun kerstfeest vanavond in het prachtige decor van de Carolus Borromeuskerk. Drijvende motor achter die jaarlijkse traditie is het daklozenrestaurant Kamiano, een van de pijlers van de Antwerpse Sint-Egidiusgemeenschap. Kamiano-oprichtster en -voorzitster Hilde Kieboom zag het voorbije jaar veel miserie, maar minstens evenveel tekenen van hoop.

In 2005 is de Sint-Egidiusgemeenschap precies twintig jaar actief in de Scheldestad. Het daklozenrestaurant Kamiano wordt helemaal in een nieuw kleedje gestoken, compleet met een wassalon, een medische consultatieruimte en een kapper.

Maar Sint-Egidius is meer dan Kamiano. In Antwerpen zijn er projecten om de senioren, kansarme kinderen en vluchtelingen uit de vergeethoek te halen en de verschillende geloofsgemeenschappen in de stad dichter bij mekaar te brengen. En in Afrika trekt Sint-Egidius zich het lot aan van de miljoenen slachtoffers die het aids-virus maakt.

Die tomeloze inzet gaat niet onopgemerkt voorbij. Sinds vorig jaar mag voorzitster Hilde Kieboom zich barones noemen. Maar die adellijke titel betekent niet dat ze op haar lauweren rust. Net voor de razenddrukke kerstdagen maakte ze tijd voor een interview.

- Terwijl er in de Antwerpse winkelstraten nog nooit zo massaal kerstcadeaus werden gekocht, zaten de opvangcentra voor daklozen de laatste dagen weer stampvol.Bij Kamiano krijgen we steeds meer gasten over de vloer. Voor elke maaltijd schuiven 350 thuislozen aan. Armoede heeft ook een ander gezicht gekregen. De bedelaars en zwervers zijn er nog. Ook de generatiearmen blijven bestaan. Maar de laatste jaren kwamen daar ook drugverslaafden, psychisch zieken, ouderen en vluchtelingen bij. D� arme bestaat niet, elk verhaal is anders. Mensen vallen makkelijker dan we denken door de mazen van het welvaartsnet.

- Zijn we onverschilliger geworden voor de miserie van anderen?

Je kan niet ontkennen dat velen een hardere houding aannemen tegenover mensen in nood. De kloof tussen arm en rijk blijft ook groeien. Maar het is niet al kommer en kwel. Bij Kamiano merken wij ook een andere tendens. Meer en meer Antwerpenaars willen komen helpen in ons restaurant. Voor ons kerstfeest vanavond boden zich tweehonderd vrijwilligers aan. Tweehonderd mensen die net als ons vinden dat Kerstmis niet mag gereduceerd worden tot een uitspatting van consumptie. Die solidariteit is hoopgevend. Mensen beseffen dat de armoede bij iedereen kan toeslaan.

- Bij onze noorderburen mondde de moord op regisseur Theo Van Gogh dit jaar uit in hevige botsingen tussen de geloofsgemeenschappen. Hoe kan je die intomen?

Dat kan alleen door op een open manier met elkaar in dialoog te gaan. Je bereikt niets door je grote gelijk van de daken te schreeuwen en anderen te beledigen. Je moet mekaar proberen te begrijpen. Als blijk van waardering voor de moslimgemeenschap hebben wij dit jaar een iftar gehouden, een traditionele verbrekingsmaaltijd na de ramadan.

De Pakistaanse gemeenschap kookt nu in ruil bij Kamiano een gratis maaltijd voor de Antwerpse daklozen en komt ook zelf opdienen. We pakken de samenlevingsproblemen bij de basis aan. We hebben bijvoorbeeld ook een project waarbij allochtone jongeren autochtone bejaarden bezoeken. Dat werkt. De angst en verzuring bij de senioren ebt langzaam maar zeker weg, en maakt plaats voor vriendschap.

- Is de overheid te lang blind gebleven voor de spanningen tussen de geloofsgemeenschappen?

De overheid blinkt inderdaad niet altijd uit in kennis van en begrip voor de godsdiensten. Premier Verhofstadt wil na nieuwjaar de verschillende geloofsgemeenschappen samen aan tafel brengen. Een uitstekend initiatief. Wij zijn al twintig jaar bezig met interreligieuze dialoog op alle niveaus en het werd tijd dat ook de overheid het belang daarvan inziet. Elk jaar houden we in een Europese stad een interreligieuze ontmoeting op wereldniveau.

Na de moord op de islamleraar Mohammed Achrak hebben we ook in Antwerpen een ,,trialoog'' opgestart. Een priester, een imam en een rabbijn komen geregeld samen. Na de reeks antisemitische aanslagen dit jaar hebben ze bijzonder snel ingegrepen en die uitspattingen eensgezind en scherp veroordeeld. Het is goed dat de overheid nu ook de weg van de dialoog inslaat.

Langs de andere kant dreigt na het jarenlange gebrek aan aandacht nu een overwaardering van religie. Beleidsvoerders beschouwen godsdienst nu plots als een soort van toverformule.

Alle conflicten worden plots toegeschreven aan een clash tussen religies. Dat is dan weer een brug te ver. Iemand is niet alleen moslim of christen. We zijn ook Antwerpenaars, Belgen, Europeanen en wereldburgers.

- Steeds meer stemmen beweren dat we te weinig naar dat grotere plaatje kijken, dat onze belevingswereld steeds kleiner wordt.

We zouden inderdaad gerust wat meer naar de grote wereld mogen kijken om alles in het juiste perspectief te plaatsen. Ik merk dat in onze strijd tegen aids. Wij moeten voortdurend opboksen tegen het clich� van machteloosheid. Maar dat klopt niet. We verrichten baanbrekend werk in Afrika. Ik las deze week dat de gemiddelde Belg 296 euro spendeert aan zijn kerstinkopen. Tel al dat geld samen en je kan alle aids-pati�nten in Afrika een jaar lang behandelen.

- Wat staat er in 2005 op stapel bij de Sint-Egidiusgemeenschap?

Het wordt een speciaal jaar. Volgend jaar is de Sint-Egidiusgemeenschap 20 jaar actief in Antwerpen. Die verjaardag wordt gepast gevierd. In 2005 zal ook het nieuwe, grotere centrum van Kamiano helemaal klaar zijn.

In ons hoofdkwartier in de Kammenstraat zijn we ook volop aan het bouwen aan een onderkomen voor een tiental behoeftige senioren. Ze kunnen hier vanaf de zomer intrekken. Met die kleinschalige samenwoonst willen we het probleem van de vergrijzing in de publieke aandacht brengen. Tijdens de hittegolf van vorig jaar is pijnlijk duidelijk geworden dat er een gigantisch probleem is. Ouderen stierven niet door de warmte, maar omdat er niemand was om hen een glas water te geven. Ze werden het slachtoffer van extreme vereenzaming. Bejaarden krijgen nu de boodschap dat ze er eigenlijk teveel aan zijn in onze maatschappij. We willen daar iets aan doen.

- Wordt nieuwjaar voor u even druk als Kerstmis?

Op oudejaarsavond hou ik het rustig, gezellig eten met een paar vrienden. Op 1 januari houdt de Sint-Egidiusgemeenschap een vredesmars. We zullen borden meedragen met de namen van alle landen die verscheurd worden door oorlog. Dat zijn er een dertigtal. Maar de vredesmars wordt niet alleen een aanklacht, het wordt ook een mars van de hoop. Ik blijf geloven dat vrede kan.

Jeroen Verelst