27/12/2004

Antwerpse daklozen vieren samen Kerstmis in Carolus Borromeuskerk
'De eenzaamheid weegt het zwaarst op kerstavond'

Zo'n zeshonderd dak- en thuislozen hebben vorige vrijdag kerstavond gevierd in de Carolus Borromeuskerk op het Antwerpse Consciencepleintje. Prinses Mathilde bracht een informeel bezoek aan de kerk om de aanwezigen een hart onder de riem te steken. De Morgen schoof mee aan tafel met de daklozen en luisterde naar hun unieke verhalen.

De meerderheid van de Vlamingen heeft Kerstmis afgelopen weekend gevierd in familieverband. In een knusse, goed verwarmde en sfeervol verlichte woning nipten Jan en An Modaal van een feestelijk aperitief. Ze namen plaats aan een rijkelijk gevulde feestdis en genoten van een koninklijk drie- of viergangenmenu. Nog een koffie met digestief en dan gingen ze rond de kerstboom zitten om de pakjes open te doen waaraan ze volgens een recente enqu�te elk gemiddeld 296 euro hebben uitgegeven. De vanzelfsprekendheid waarmee miljoenen Vlamingen elk jaar deelnemen aan dit kerstritueel zou ons bijna doen vergeten dat er in Vlaanderen anno 2004 nog steeds duizenden daklozen rondzwerven voor wie zelfs de meest elementaire vorm van huisvesting (laat staan een gebraden kalkoen of nieuwe gsm) slechts een verre droom is.

De Sint-Egidiusgemeenschap in Antwerpen is dat niet vergeten en organiseerde op kerstavond traditiegetrouw een jaarlijks kerstdiner voor dak- en thuislozen. Prinses Mathilde bracht omstreeks 19 uur een informeel bezoek aan de ruim 600 gasten in de Carolus Borromeuskerk. Ze zette zich mee aan tafel, proefde van het kerstdiner, schudde handjes en maakte een praatje met enkele gasten. Haar echtgenoot, prins Filip, was er niet bij, wegens plichtplegingen in Afghanistan. Burgemeester Patrick Janssens (SP.A) was wel van de partij, alsook de schepenen Tuur Van Wallendael (SP.A) en Philip Heylen (CD&V).

Het kerstdiner is een initiatief van Kamiano, de Vereniging voor Solidariteit van de Sint-Egidiusgemeenschap die sinds 1994 in de Lombardenstraat in Antwerpen twee keer per week een gratis warme maaltijd verzorgt voor de dak- en thuislozen. Zo'n 180 vrijwilligers hadden kerstavond vrijgehouden om in de kerk een handje toe te steken. Ze dienden een smakelijk kerstmaal op, dat bestond uit een aperitief, duo van wildpastei, tomatenroomsoep, gemarineerde kipfilet met witloof, een boeketje boontjes en aardappelgratin, kerstgebak en koffie. De sfeer was uitmuntend en het bonte gezelschap leek wel ��n grote familie.

Geen vooroordelen

Patrick Gaethofs (35) en Tanja Janssen (26) hebben hun vijfjarig zoontje Damien meegebracht. Voor de geboorte van hun zoon, die genoemd is naar pater Damiaan, de patroonheilige van Kamiano, woonden ze nog in een kraakpand en moesten ze rondkomen met 11.000 frank stempelgeld. Nu woont het gezin in Limburg. Patrick werkt in een verffabriek in Lummen, Tanja in een lakbedrijf in Paal. "Ik kom uit een welgestelde Limburgse familie", vertelt Tanja, ooit nog Belgisch judokampioene. "Maar mijn vader had een drankprobleem en losse handen en mijn moeder zelfmoordneigingen. Ze hadden constant slaande ruzie. Op een dag ben ik het afgetrapt en naar Gent getrokken. Ik leefde er het leven van een punkster; hanenkam, combatboots, gescheurde kleren en een neusbel. De Belgische jongens met wie ik in de Turkse wijk een kraakpand deelde, beschouwden me echter als hun dienstmeid. Is anarchie dan misschien naar de pijpen dansen van de gozer die het hardst kan roepen? Dan had ik net zo goed bij pa in Limburg kunnen blijven."

In Leuven leert Tanja Patrick kennen. Het is liefde op het eerste gezicht. Patrick verdiende ooit 120.000 frank per maand, maar is na een echtscheiding alles kwijtgeraakt, inclusief zijn kind en huis. Het stel vertrekt naar Antwerpen. Ze kraken een pand op het Eilandje en organiseren er drukbezochte goa-feestjes. In het Schipperskwartier betrekken ze een flatje boven caf� De Zevende Hemel. Tanja is inmiddels zwanger. Dat weerhoudt een bende amokmakers er echter niet van om haar en Patrick op straat in elkaar te slagen. Wanneer iemand vlak voor hun deur dood wordt geschoten, is voor hen de maat vol. In het belang van hun kind laten ze de hoerenbuurt voor wat ze is en besluiten in Limburg te gaan wonen. Daar trekken ze zich nu goed uit de slag, maar het blijft opboksen tegen vooroordelen. "Daarom komen we elk jaar naar het kerstfeest van Kamiano", zegt Patrick. "Hier is iedereen welkom en word je niet op je uiterlijk of verleden beoordeeld."

Anonimiteit

Volgens Dirk Van der Goten, medewerker van Kamiano, kost het kerstfeest zo'n 2.500 euro. Dat is veel voor een organisatie die uitsluitend op giften terug moet vallen. Maar het geld is goed besteed, want de eindejaarsperiode is voor de dak- en thuislozen volgens Van der Goten de moeilijkste periode van het jaar: "Vooral op kerstavond weegt voor hen de eenzaamheid het zwaarst. Op oudejaarsavond loopt er veel volk in de stad, maar op kerstavond liggen de straten er verlaten bij. Bij ons krijgen de dak- en thuislozen het gevoel dat het ook voor hen Kerstmis is. Het zijn mensen zoals u en ik. Door een ongelukkige samenloop van omstandigheden zijn ze aan lager wal geraakt. Dat kan ons allemaal overkomen."

Cultuurschepen Heylen beaamt: "Een van de grootste problemen waarmee dak- en thuislozen te kampen hebben, is hun anonimiteit. Kerstmis draait tegenwoordig vooral om cadeaus, eten en drinken. Met de kerstman is ook de commercie uit Amerika overgewaaid. Dankzij kerstacties zoals die van Kamiano worden we eraan herinnerd waar de spirit of Christmas in wezen om gaat: solidariteit tussen mensen van goede wil."

Luigi is een vijftigjarige Belg met Grieks-Italiaanse roots. Hij woont in een caravan in de Ardense bossen en heeft speciaal de trein naar Antwerpen genomen om zijn oude vrienden van Kamiano te bezoeken. Die nacht moet hij wakker blijven, want hij heeft geen slaapplaats. 's Ochtends zal hij de eerste trein terug naar Walloni� nemen. Later die avond kom ik hem toevallig weer tegen in caf� 't Oerwoud aan de Scheldekaaien, waar hij van een koffie slurpt. Ik nodig hem uit aan onze tafel en mijn vrienden kunnen niet geloven dat zo'n aimabele en intelligente man al jaren thuisloos is.

Dirk Van der Goten publiceerde onlangs een boek met verhalen over de daklozen van Kamiano: Het boek Bob, verschenen bij uitgeverij Lannoo (de titel verwijst naar het bijbelverhaal Het boek Job). Giften aan de Vereniging voor Solidariteit kunt u overmaken op rekeningnummer 409-8563756-58.

'Dankzij kerstacties zoals die van Kamiano worden we eraan herinnerd waar het bij Kerstmis in wezen om gaat: solidariteit tussen mensen van goede wil'

Prinses Mathilde bracht een informeel bezoek aan de ruim 600 gasten in de Carolus Borromeuskerk. Ze zette zich mee aan tafel, proefde van het kerstdiner en maakte een praatje met enkele gasten.

Joeri Naanai