01/06/2005

'Begin met de arme te zien'

Hilde Kieboom (40) stichtte twintig jaar geleden mee de Sant'Egidio-gemeenschap in Antwerpen. Dat werd zondag 22 mei in de kathedraal gevierd. Voor die verjaardag schreef Kieboom Een hart voor deze tijd. Een boeiend getuigenis.Ze was nauwelijks zestien toen ze tijdens een reis naar Rome kennismaakte met Sant'Egidio, hoewel ze zich had voorgenomen te genieten van de toeristische attracties en het kerkelijke en het christelijke 'er wel bij te nemen'. Maar Romeinse studenten beslisten er anders over. Kieboom stond versteld van de speelse manier waarop die met kansarme kinderen uit de barakkenwijken omgingen en ze met naam en toenaam kenden.'s Avonds troonden ze haar mee naar de pittoreske Trastevere-wijk met zijn kerkje Sant'Egidio, voor een kort maar krachtig avondgebed met jongeren die zich niet schaamden katholiek te zijn en vreugde uitstraalden. Die jeugdervaring met de studenten van Andrea Riccardi, de stichter van de gemeenschap, heeft haar niet meer losgelaten. Ze ging naar huis met de overtuiging: als dit in Rome kan, moet dat ook bij ons kunnen. Dat bewees ze in 1985 met gewone leken, studerenden en werkenden.Haar boek vertelt zeker niet de geschiedenis van die Antwerpse gemeenschap. Je komt weinig te weten over wie er lid van is, hoe de organisatie hier en op veel andere plaatsen in de wereld in elkaar steekt en zelfs niet dat ze nu huist aan de Kammenstraat. Ook over zichzelf is ze spaarzaam met woorden.Geleidelijk maak je kennis met de initiatieven van Sant'Egidio, zoals de School voor Vrede, het restaurant voor de armen, Kamiano, en de inzet voor de aids-lijders in Afrika. Trouwens, dat continent ligt de gemeenschap na aan het hart. Daarom ijvert ze mee voor vrede en tegen de armoede, terwijl ze hier evengoed 'leve de ouderen' lanceert. Waarbij Kieboom er telkens de nadruk op legt dat iedereen, ook bejaarden en armen, hun steentje kunnen bijdragen. Meteen gaat ze stevig in tegen de hedendaagse mentaliteit van 'de overheid moet alles maar oplossen, zelf kunnen we er toch niets aan veranderen'.De School voor Vrede was het eerste initiatief: ze helpt kansarme kinderen bij hun huiswerk en leert hun ook samen spelen en zien wat er in hun stad en in de wereld gebeurt. In Kamiano kunnen thuislozen en armen tweemaal per week terecht voor een warme maaltijd en bovenal voor een vriendelijke woord. De jaarlijkse afscheidsviering waarin de overledenen van Kamiano worden herdacht, is telkens een aangrijpende gebeurtenis. Toen Sant'Egidio met Kamiano begon, zei kardinaal Godfried Danneels over de geldzorgen ervan: "Begin er maar aan, de hulp zal nadien vanzelf komen." Hij heeft gelijk gehad.De lezer wordt vooral geconfronteerd met de geest van Sant'Egidio. In de eerste plaats is er de grote uitdaging om volgens het evangelie de arme een plaats in je leven te geven. Dat ligt aan de oorsprong van de Antwerpse stichting met als enige regel, naar het voorbeeld van Franciscus van Assisi, het evangelie zelf.Vervolgens beschrijft Kieboom de zoektocht naar de 'andere', naar wie van ons verschilt, dichtbij en veraf. De aanwezigheid van vreemdelingen in onze samenleving daagt uit en vraagt om ontmoeting en dialoog tussen culturen en godsdiensten. Tenslotte is de grote Vreemde en Onbekende in onze westerse samenleving: de God van vrede en liefde of de eerste gediscrimineerde.Wat in haar aanpak en uitgebreid betoog opvalt, is de klare en eenvoudige lijn.Geloven begint met het evangelie te doen, door zich in te zetten voor de armen onder ons. Wil je dat volhouden, dan moet je bidden, anders verzandt de bron en droog je zelf uit. Vanuit inzet en gebed groeit tenslotte een gelovige analyse van onze tijd. En de hare staat er.Nogal wat intellectuele en andere tijdgenoten analyseren geloof en kerk kapot. Soms zijn die analyses interessant en scherpzinnig. Meestal blijven ze steriel, omdat er geen of weinig inzet volgt. Het blijft schrijven of spreken vanuit de zijlijn als observator, veilig en zonder risico. Het brengt me de uitspraak in herinnering van een onlangs overleden Ierse jezu�et: we zijn heel goed in onze analysen, maar wat doen we ermee? De vraag rijst inderdaad of veel zwak geloof of onmacht tot geloof niet mee voortkomt uit te veel aan 'gedachten' en te weinig aan inzet. Wellicht begint geloof ook met proberen het te doen: begin met de arme te zien.Kiebooms nuchtere maatschappelijke analyse getuigt van gezond evangelisch aanvoelen en van een even gezond en open verstand. Ze draagt verder omdat ze gedragen wordt door hoop en vertrouwen en daarom werkt ze ook aanstekelijk Voor haar is het christendom nog maar nauwelijks begonnen.Haar boek is een krachtig medicijn voor slapte en onverschilligheid in de huidige samenleving. Zo'n medicijn moet je gespreid in de tijd nemen. Lees daarom haar boek niet in ��n ruk uit.

Ludo Van Den Eynden