04/01/2006

�Imam Maftouhi, rabbijn Malinsky en priester Hoet waren in Antwerpen mannen van goede wil op het juiste moment.�
Hoop in bange dagen

Een intelligent en rijk gesprek. Dat voerde Jan De Volder met drie Antwerpse vertegenwoordigers van de drie monothe�stische godsdiensten over hun verleden en hun toekomst, hun verschillen en hun overeenkomsten. Het is ook een markant teken van hoop in een verontruste samenleving.

Spanningen tussen allochtonen en autochtonen en internationale pijnpunten, vooral in het Midden-Oosten, plaatsen joden, moslims en christenen voor zware uitdagingen. Godsdienst wordt bovendien vaak in de hoek geduwd van fanatisme en fundamentalisme. Kan religie vrede brengen, als er haat wordt gepredikt?

Drie jaar geleden nam de Antwerpse Sint Egidiusgemeenschap het eerste initiatief tot die �trialoog�. Toen heersten vrees en onbehagen in Antwerpen na de moord op een Marokkaanse islamleerkracht en straatrellen met allochtone jongeren waarbij een antisemitische inslag opviel. Het optreden van een imam, een priester en een rabbijn hielpen de gemoederen te bedaren. Ze waren niet de offici�le woordvoerders van hun gemeenschap, maar hadden het gezag van officieuze ambassadeurs, mannen van goede wil op het juiste moment.

Uit de ontmoetingen tussen imam Jamal Maftouhi, rabbijn Aharon Malinsky en priester Hendrik Hoet groeide later op verzoek van uitgeverij Lannoo het boek Trialoog, een schriftelijk verslag van tien gesprekken, goed gestructureerd en met de nodige breedte en diepte.

Enkele vaststellingen dringen zich op. Op de achtergrond van secularisatie valt op dat joden en moslims echt hopen op een christendom dat niet uit de maatschappij en van de religieuze kaart wordt weggeveegd. Wordt het christendom hier een onbeduidende minderheid, dan hebben beide andere geloofsgemeenschappen vragen bij hun toekomst en voortbestaan.

Van de drie monothe�stische godsdiensten, trouwens met elkaar verwant, is het christendom, althans in onze contreien, nog het minst gestructureerd door riten en vaste gebruiken. Joden en moslims houden zich aan vaste gebedstijden, vasten en geplogenheden, maar bij christenen zijn die alleen nog terug te vinden bij monniken. Daardoor vielen ook ijkpunten weg en werd veel overgelaten aan persoonlijke godsvrucht en vermogen. Bidden christenen nog buiten de eucharistie? Verschrompelt een geloof niet zonder gemeenschappelijke belevingsmomenten?

Gaat het over leven en dood, abortus en euthanasie, dan voel je de huiver om te raken aan het begin en het einde van het leven. Daar trilt de oerhuiver van de religieuze mens voor het mysterie van leven en sterven. Bij de seksuele geaardheid en gedragingen en de plaats van de vrouw in de geloofsgemeenschap, merk je een patriarchale reflex en wellicht te veel respect voor de tradities. Is er wel genoeg gevoeligheid, oog en oor voor de diepgaande culturele veranderingen?

De Volder schrijft terecht het succes van deze trialoog toe aan de authenticiteit van de drie deelnemers: het zijn overtuigde gelovigen, elk op zijn manier, en ook mensen met een gelaagde identiteit: ze zijn Antwerpenaren in een geseculariseerde Europese samenleving en hebben spirituele wortels tot in het Middellandse Zeegebied.

Jamal Maftouhi is imam in Antwerpse moskees en islamleraar in Boom. Hij is een invloedrijke figuur in de Marokkaanse moslimgemeenschap in Antwerpen. Priester Hendrik Hoet is exegeet en doceert onder meer aan de universiteit van Louvain-la-Neuve. Hij is voorzitter van de Nationale katholieke commissie voor de betrekkingen met het jodendom en kerkelijk assistent van de Sint-Egidiusgemeenschap in Antwerpen.

Aharon Malinsky doceerde na zijn rabbinale studies aan de Universiteit Gent en geeft les aan joodse scholen. Hij is actief in het Forum van joodse organisaties van Antwerpen en is de woordvoerder van de joodsorthodoxe gemeenschap in Antwerpen.

En niet te vergeten, ze werden vrienden van elkaar die voeling hebben met elkaars achtergrond zonder het daarover altijd met elkaar eens te zijn, bijvoorbeeld over het Isra�lisch-Palestijns conflict. Wanneer mensen elkaar eerbiedigen, kan veel worden gezegd.

Overigens heeft dit boek vele vaders: Het Universitair Centrum Sint-Ignatius steunde inhoudelijk en financieel, de Sint�Egidiusgemeenschap vond de trialoog uit en ook Tertio lag mee aan de basis van de realisatie ervan. Die vaders zorgden voor een mooi oecumenisch kind.

JAN DE VOLDER, Trialoog. Gesprekken tussen priester Hendrik Hoet, rabbijn Aharon Malinsky en imam Jamal Maftouhi, Hoopvolle stemmen voor een angstige tijd, Lannoo, Tielt, 176 blz., 14,95 �.

Ludo Van Den Eynden