19/01/2006

Voor een humane amnestie

Minister Dewael kan 'illegalen' die zijn ingeburgerd verblijfsrecht geven via artikel 9,3 van de vreemdelingenwet. Het volstaat dat hij de criteria daarvoor, zoals 'duurzame banden', ruimer interpreteert

De hervorming van de asielprocedure is een goede gelegenheid om ingeburgerde illegalen 'humane amnestie' te schenken, vindt Hilde Kieboom, voorzitster van de Sint-Egidiusgemeenschap. De rijken kregen toch ook 'fiscale amnestie' voor hun 'misdrijven'.

Het vluchtelingenbeleid en het lot van de 'illegalen' - de term is inmiddels even ingeburgerd als veel van de betrokkenen - staan weer centraal in het maatschappelijke debat. Dat is niet te verwonderen. Na de regularisatieoperatie van 2000 zag je het aantal afgewezen vluchtelingen dat de illegaliteit in ging gestaag weer toenemen.

De leden van de Sint-Egidiusgemeenschap staan in contact met veel personen en families die in dergelijke situatie verkeren. Daarbij valt op dat het in vele gevallen om zeer fijne mensen gaat. Het gaat lang niet op om 'illegalen' zomaar in ��n adem te noemen met 'overlast', 'zwartrijden', 'profitariaat' en 'criminaliteit', zoals de laatste tijd bon ton is. De illegalen die ik ken, zijn overwegend mensen die hun kinderen op tijd naar school sturen, hun huisvuil netjes sorteren en een ticket kopen op de tram (toen ze die nog durfden te nemen).

Wat de jongeren betreft, zie ik dat velen ambitieus zijn en goed presteren op school. Twee voorbeelden uit tientallen. Een Aziatisch gezin overleeft al zes jaar in Antwerpen in moeilijke omstandigheden, nadat hun asielaanvraag werd afgewezen. Het zijn hardwerkende en eerlijke mensen, die op grote sympathie kunnen rekenen van diegenen die hen ontmoeten. De vrouw, die een medisch diploma heeft, zorgt ervoor dat een bejaard echtpaar thuis kan blijven en niet naar een rusthuis moet. De vijf kinderen spreken vlekkeloos Nederlands. De zoon werd zelfs Belgisch schaakkampioen in zijn leeftijdscategorie. "Als je kon voetballen zoals je kunt schaken, had je al lang papieren", zeggen hem mensen die het kunnen weten.

Een jongen uit Congo kwam hier meer dan twaalf jaar geleden aan. Hij ging hier al die jaren naar school, terwijl hij werd opgevangen door verschillende ooms en tantes. Maar papieren heeft hij niet. Nu hij achttien wordt, heeft hij geen kans op de arbeidsmarkt, alleen in het zwarte circuit.

Welke baat heeft onze samenleving erbij zulke mensen uit te hongeren of tot wanhoop te drijven? Zijn we er niet meer gebaat bij hen verblijfs- en burgerrechten te geven? Zouden zij hun nieuwe vaderland niet met liefde omarmen?

Minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael (VLD) sprak onlangs stoere taal tegen mensen die hier in de illegaliteit verblijven en diegenen die hen helpen. Eerlijk is dat niet. De overheid helpt z�lf mensen die in de illegaliteit verblijven. Ze hebben immers recht op dringende medische hulp en de schoolplichtigen kunnen naar school gaan. En gelukkig maar. Dat houdt onze samenleving menselijk. De overheid lijkt zelf te beseffen dat je deze mensen niet zomaar aan hun lot kunt overlaten, en dat het voor hen ook niet vanzelfsprekend is om zomaar het land te verlaten. Want velen kunnen gewoon nergens naartoe.

De minister noemt 'illegaal verblijf' een misdrijf. Strikt genomen heeft hij gelijk, het woord zegt het zelf. Toch is dat een term die de moeilijkheden, angsten en dromen van deze mannen, vrouwen en kinderen geen recht doet. Daarom pleit de Sint-Egidiusgemeenschap ervoor om meer 'illegalen' die goed zijn ingeburgerd en die perfect bewezen hebben geen 'criminelen' te zijn verblijfsrecht te geven.

De minister kan dat nu al perfect doen via het fameuze artikel 9,3 van de vreemdelingenwet, waarop veel mensen zonder papieren hun hoop stellen. Het volstaat dat hij de criteria daarvoor, zoals 'duurzame banden', ruimer interpreteert. Nu is het heel onduidelijk welke criteria de Dienst Vreemdelingenzaken precies hanteert, maar dat de interpretatie restrictief is, is wel duidelijk.

Gedoogbeleid

Het komt me trouwens voor dat ook inzake andere 'misdrijven' een gedoogbeleid gevolgd is door een regulariseringsbeleid, veeleer dan door een vervolgingsbeleid. Dat was alvast zo voor veel bouwmisdrijven. Geen bulldozers meer die fermettes afbreken. En ook voor het zwarte geld in het buitenland. Zelfs tot twee keer toe, na de 'eenmalige bevrijdende aangifte'. Als een 'fiscale amnestie' kon, waarom dan nu geen 'humane amnestie'? Of wil de regering alleen de 'misdrijven' van de rijken regulariseren?

Dat de migratie- en asielproblematiek een complexe problematiek is, zal niemand ontkennen. Er bestaan geen sluitende oplossingen voor. De vluchteling die op onze deur klopt, of de illegaal die hier tegen wil en dank tracht te overleven, herinneren ons eraan dat het leven op veel plaatsen op aarde een hel is of amper toekomstkansen biedt. Verplicht worden die realiteit onder ogen te zien, is op zich heilzaam voor samenlevingen als de onze, die aan zelfvoldaanheid en kortzichtigheid lijden. De rijke landen moeten investeren in de arme landen, veel meer dan ze tot nog toe geneigd zijn te doen.

Nieuwe migratie

Ondertussen is iedereen hier toelaten geen optie. Maar iedereen terugsturen is dat ook niet. De minister weet dat ook. Meer mensen regulariseren is ook een kwestie van wijsheid. Iedere beleidsman weet - en minister Dewael pleitte daar enkele jaren geleden zelf voor - dat ons land nieuwe migratie nodig heeft. Volgens demograaf Tonny Lesthaeghe moet Belgi� vanaf 2010 een beroep doen op 45.000 nieuwe migranten per jaar om de gedaalde nataliteit te compenseren. Dat is al binnen vier jaar. Zou het dan niet verstandig zijn om diegenen die hier al jaren onder ons leven, die de taal leerden en die zich inburgerden, verblijfspapieren te geven? De opgroeiende jongeren genoten hier immers jarenlang onderwijs, ook volwassenen kregen vaak lessen integratie, Nederlands en een beroepsopleiding. Is het dan niet gek hen alsnog terug te sturen, terwijl we binnenkort nieuwe mensen moeten aantrekken bij wie het integratieproces nog helemaal moet starten?

Het is nu een goed moment om werk te maken van 'humane amnestie'. De afgelopen jaren heeft de overheid het aantal nieuwe asielzoekers teruggedrongen (van 40.000 in 2000 tot ongeveer 15.000 jaarlijks nu). De aangekochte panden voor asielzoekers staan leeg en worden weer verkocht. Er wordt nu strenger toegekeken op schijnhuwelijken, er wordt werk gemaakt van strengere criteria voor gezinshereniging en de asielprocedure wordt verkort. Dat laatste gebeurt nu pas, terwijl het al in 1999 was beloofd. Die maatregelen beogen een verdere vermindering van de instroom. Biedt die context geen kans om clementer te zijn voor wie hier al jaren onder ons verblijft en ingeburgerd is?

De minister stelt in zijn bijdrage dat hij wel sympathie en begrip heeft voor uitgewezen families en de comit�s die het voor hen opnemen, maar dat hij daar als beleidsverantwoordelijke niet aan mag toegeven. Nochtans is grootmoedigheid geen verboden kwaliteit voor een bewindsvoerder. En wijsheid, moed en vooruitziendheid al evenmin.

Hilde Kieboom