04/05/2006

Kerkasiel vanuit een universele logica

'Wordt de scheiding van kerk en staat doorbroken? Integendeel, juist door onze onafhankelijkheid kunnen we het maatschappelijke debat voeden'

Hilde Kieboom

vindt het niet vreemd dat kerken hun deuren openzetten voor asielzoekers

Op bijna twintig plaatsen in ons land is een kerkasiel aan de gang. Maandag zette ook de Antwerpse kerk de deuren van een van haar gebedsplaatsen open om de vraag van mensen zonder papieren naar een regularisatie van hun verblijfsstatuut kracht bij te zetten. Wat is de essentie van kerkasiel? Je kunt toch net zo goed gastvrijheid bieden in een moskee, of in lokalen van de vrijzinnigheid, zoals ook sporadisch gebeurt?

De aandacht van christenen voor vreemdelingen is niet nieuw. Het evangelie bevat een niet mis te verstane uitnodiging tot inzet voor wie in nood is. De kerk roept de gelovigen op om in tijden van verharding gist in het deeg te zijn door menselijkheid en barmhartigheid te tonen. De kerk redeneert bovendien niet vanuit een lokale, maar vanuit een universele logica: de nieuwkomers wijzen ons, rijke westerlingen, op de ellende en het gebrek aan toekomstperspectief in grote delen van de wereld.

De aanwezigheid van de armen in onze maatschappij en de toenemende kloof tussen Noord en Zuid zijn voor de gelovigen een uitnodiging om hun solidariteit te globaliseren. Werken voor meer leefbaarheid in de arme regio's van de wereld, opkomen voor rechtvaardiger structuren en gastvrijheid bieden aan de vreemdeling die aan onze deur klopt, staan niet tegenover elkaar.

Het is een van de besluiten die je kunt trekken uit de encycliek Deus caritas est van paus Benedictus XVI: de liefde voor God en voor de naaste moet de grote prioriteit zijn voor de kerk vandaag, zeker in tijden waarin het materi�le alles overheerst en waarin ook de zorg voor de naaste verkoelt onder een doorgedreven institutionalisering.

Als alle bisschoppen (van de 'progressieve' Gentse bisschop Luc Van Looy tot de 'conservatieve' Naamse bisschop Andr�-Mutien L�onard, wat die etiketten ook waard zijn) gelovigen oproepen hun hart en hun huis open te zetten voor mensen zonder papieren, dan doen zij gewoon hun plicht. Dat doen ze trouwens niet alleen bij ons.

In Frankrijk botsen de nieuwe immigratiewetten van binnenlandminister Nicolas Sarkozy op de weerstand van de katholieken, in Groot-Brittanni� riep kardinaal Cormac Murphy O'Connor op tot een gastvrijer onthaal van asielzoekers en migranten, en in de Verenigde Staten staan de bisschoppen op de eerste lijn in de eis naar regularisatie van naar schatting elf miljoen 'undocumented workers'.

Overschrijdt de kerk daarmee niet haar werkterrein door zich met politiek in te laten? Wordt hier het principe van de scheiding van kerk en staat niet doorbroken? Integendeel, het is juist een toepassing van dat principe. Juist omdat staat en kerk gescheiden zijn, heeft de kerk het recht en de plicht om vanuit de eigen inspiratie het maatschappelijke debat te voeden.

In de westerse cultuur is de kerk trouwens al langer de traditionele tegenpool voor totaliserende neigingen van de staat. Wat de katholieke kerk aan onafhankelijkheid te bieden heeft, kan niet zomaar vervangen worden door de wereld van niet-gouvernementele organisaties (ngo's), die overigens door subsidies vaak veel meer aan de staat gebonden zijn dan op het eerste gezicht lijkt.

Om die reden is de ontkerstening en een afkalvende kerk zoals in onze contreien geen toe te juichen zaak voor wie de democratie genegen is. Met meer recht zou men haar conformisme en maatschappelijke irrelevantie kunnen aanwrijven.

Het is niet vreemd dat juist de kerk in ons verouderende Europa dat nieuwe migratie nodig heeft, de gelovigen oproept te leren leven in een geglobaliseerde wereld. Ook al omdat een christelijke gemeenschap per definitie 'global' is en niemand als vreemdeling beschouwt. Een interessante 'liberale' gedachte, die al meer dan tweeduizend jaar mensen inspireert om met liefde en hoop naar de problemen van hun tijd te kijken.

Hilde Kieboom is voorzitter van de Sint-Egidiusgemeenschap in Antwerpen

Hilde Kieboom