06/06/2006

Nieuwe lekengroepen verzamelen in Rome

Biddend, mediterend, zingend, springend, zwaaiend met sjaals en vlaggen. Immer enthousiast en trots gelovig te zijn. De nieuwe lekenbewegingen in de kerk vierden hun feest op het Sint-Pietersplein in Rome. Pinksteren, of de nieuwe wind die van overal komt.

Rome l De paus had de nieuwe kerkelijke lekenbewegingen uitgenodigd om samen een pinksterwake te houden en zo'n 350.000 tot 400.000 mensen waren daar enthousiast op ingegaan. Veel volk dus. Zo'n honderdduizend meer dan verwacht. Op en rond het Sint-Pietersplein was het zaterdagmiddag drummen, duwen en trekken.

In 1998 had Johannes Paulus II voor de eerste maal het initiatief genomen, nu was het zijn trouwe volgeling en opvolger Benedictus XVI die zijn nieuwe schapen naar Rome had laten komen. Leden van bewegingen als Focolare, Sint-Egidius, de charismatische vernieuwing, de Ark, Comunione e Liberazione. Meer dan honderd zijn er nu officieel erkend.

Uit alle windstreken van de wereld kwamen ze maar vooral toch uit West-Europa, met Itali� op kop. Opvallend veel jongeren. Ook een driehonderdtal Belgen waren op het appel. Niet al te opvallend, weliswaar. "Want dat ligt niet in onze volksaard", lacht Bennie Callebaut van Focolare, een in 1943 gestichte nieuwe lekenbeweging waarvan de leden consequent proberen te leven volgens de evangelische zin 'mogen alle mensen ��n zijn'.

Wat doet een Leuvense student begin juni vier dagen in Rome? Wim Decock (23) heeft al een diploma klassieke talen op zak, maar straks wachten hem nog examens economie, zijn tweede studie. Toch maakt hij tijd vrij om samen met de Sint-Michielsbeweging uit Kortrijk, bekend van het kerkasiel, Pinksteren in Rome te vieren. "Wat mij aantrekt, is de authenticiteit van de beweging. Leden leven volgens het evangelie. Ze doen wat er verteld wordt. Dat is uitzonderlijk in de kerk."

Broederlijkheid

Decock noemt zichzelf 'zoekend', maar gelooft dat er op het einde van zijn levensrit een vader zal zijn die hem opwacht. "Die vader wil ik ook zijn in mijn leven. Ik studeer nu economie, waar het competitie troef is. De samenleving draait om de eerste zijn, de beste, nog beter presteren... Wel, heel wat bewegingen zetten dat op zijn kop. En plaatsen de broederlijkheid, de sociale actie voor armen, gehandicapten en jongeren op de eerste plaats. Dat is voor mij de kracht van de bewegingen."

De Sint-Michielsbeweging is nu bijna 13 jaar jong. "We komen hier ons vormsel vieren", zegt oprichter en priester No�l Bonte. Hij kwam in contact met de nieuwe bewegingen toen hij in Rome studeerde. "Ik vond het zeer fris, dynamisch, kerkelijk, maar toch dicht bij de maatschappij. Ik kreeg hier antwoorden die ik in Vlaanderen niet vond. We misten aansluiting met de moderne samenleving."

Geen toeval, vindt Hilde Kieboom, voorzitster van Sint-Egidiusgemeenschap in Belgi� en Nederland. "De nieuwe bewegingen winnen aan belang terwijl de 'oude' kerk moe is en haar profetische elan wat verloren heeft. Ze nemen het voortouw in maatschappelijke acties." In Belgi� bijvoorbeeld, waar de recente kerkasielacties in eerste instantie door enkele nieuwe kerkelijke bewegingen werden opgestart.

"De ervaring leert wel dat je niet zomaar een nieuwe beweging die uit Itali�, Frankrijk of Spanje komt, kunt overplanten naar Vlaanderen", zegt No�l Bonte van de Sint-Michielsbeweging. "Vlaanderen heeft een andere, meer noordelijke, mentaliteit. Een Vlaming wordt getroffen door de sociale actie, minder door een abstract geloof. Je ziet dat ook aan de bewegingen die hier aanslaan."

Ja, er is een spanningsveld tussen de 'oude' kerk en de nieuwe bewegingen. Maar wonderwel leidt dat (nog) niet tot grote conflicten. Rome laat experimenten toe, maar vraagt dat er geen aparte kerken binnen de kerk worden opgericht.

Co-existentie

Omgekeerd vraagt de paus aan de lokale bisschoppen om ruimte te maken. Iets wat volgens Hilde Kieboom nog niet altijd verworven is. "Er is al een hele weg afgelegd sinds 1998, maar het kan nog beter. We geloven heel sterk in het co-existentiemodel. Samen leven: oud en nieuw, onder de koepel van die ene universele kerk."

Finaal aanvaarden alle bewegingen het gezag van de paus en zijn universele kerk. Ook al zijn er verschilpunten in de geloofsleer, je zult weinig openlijke kritiek daarover horen vanuit de bewegingen.

Het binnen de lijnen kleuren wordt hen af en toe verweten. Ze stellen het democratische deficit aan de top of het gebrek aan inspraak van vrouwen en leken niet openlijk in vraag. En wie zich wel waagt aan afwijkende praktijken wordt op de vingers getikt door Rome. Onlangs kreeg de Neocatechumenale Weg de wind van voren van Benedictus XVI omdat ze in hun vieringen leken lieten preken of gewoonweg de preek achterwege lieten."

"Het is een wisselwerking", poneert Bennie Callebaut van Focolare. "Door het succes van de nieuwe bewegingen krijgen klassieke ordes heel wat aanvragen binnen van leken die zich willen aansluiten bij hen. Nieuw doet oud weer leven. Omgekeerd evolueert de kerk onder impuls van de nieuwe bewegingen. Misschien nog te traag, maar toch. Zonder Focolare en de Sint-Egidiusgemeenschap was er geen model voor interreligieuze dialoog." En vrouwen en leken? "Het zal er ooit wel van komen. Net als een moderne seksuele leer. Aan de basis hoor je veel nieuwe geluiden. De top zal wel volgen."

Peter-Jan Bogaert