19/10/2006

Euthanasiasme

Hilde Kieboom vindt een natuurlijke dood waardiger dan een geagendeerde.

�Als ik oud en versleten ben�geef me dan alsjeblief een spuitje of een duwtje door het raam, ik schrijf vooraf wel een briefje dat het per ongeluk is gegaan�, luidt de tekst van een populaire song van het ogenblik. Geen schijnheiligheid meer: alles gebeurt open en bloot, je zet je eigen dood op papier, de propagandamolen verheerlijkt wie ervoor kiest �waardig� te sterven en aftakeling en afhankelijkheid te voorkomen. Hoogtijd dus om niet langer minderjarigen en dementerenden te �discrimineren� en ook hun �rechten� te respecteren. Herinnert u zich overigens nog de sussende verhalen over de �strenge wettelijke voorwaarden� bij de eerste euthanasiewet, waarmee alle waarschuwingen voor een hellend vlak naar de prullenmand werden verwezen?

Sorry, maar ik kan het heersende euthanasiasme - het enthousiasme over het zelfgekozen levenseinde - waar ook deze krant geregeld blijk van geeft, niet delen. In zijn editoriaal van maandag vroeg Walter Pauli meer vrouwelijke inbreng in dit debat. Wel, hier is er een.

Dat de uitvoering van een op voorhand gekozen levenseinde niet voor de hand ligt, spreekt uit het eerlijke verhaal van Lucas Vander Taelen over zijn zieke zus in De Morgen van vorige zaterdag. Laten we eerst deze mythe uit het leven helpen: ook voor gelovigen als ik zijn lijden, ziekte en achteruitgang allesbehalve een ideaal. Ik weet hoe terminale kankerpati�nten, ongeneeslijk zieken, of wie erg verzwakt en vereenzaamd is, soms wanhopig naar de dood kan verlangen. Maar ik heb ook ervaren hoe iedere zieke veel meer is dan zijn ziekte, hoe een zieke of ouder wordende mens vaak over verborgen energiebronnen beschikt die hem � op een andere manier dan een gezonde mens - weer sterk maken. Ik merk vooral dat heel zieke en afhankelijke mensen toch sterk aan hun leven gehecht zijn, wellicht veel meer dan ze voorheen zelf hadden vermoed. Dat is meteen het probleem van een op voorhand gekozen levenseinde. Een natuurlijke dood is voor een zieke en zijn omgeving op het einde van de rit zoveel menselijker, ja waardiger, dan een geagendeerde. Ik begrijp Vander Taelen wanneer hij hoopte dat zijn zus vanzelf zou zijn gegaan. ,,Je voelt ineens dat het moeilijk is als mens, heel even de plaats in te nemen, van � volgens de katholieken God, volgens mij de natuur,� zegt hij. Daar wordt hij even stil van, en de lezer ook.

De legalisering van euthanasie gaat uit van de autonomie van de menselijke beslissing � �je moet toch niet als je niet wil� �, maar je ziet nu al hoe de wettelijke mogelijkheid van euthanasie mensen subtiel onder druk zet om geen last te zijn, geen geld te kosten aan de familie of de maatschappij, om tijdig plaats te maken. In onze materialistische tijd weegt dat economisch-praktische argument almaar zwaarder door. De tijd is niet meer veraf dat ziekteverzekeringen een wilsbeschikking van de verzekerden zullen eisen.

Fundamenteler ontbreekt het onze cultuur aan hoop en laten we ons door onze angsten domineren. Ik moet niet naar Afrika verwijzen om te zien hoe de westerse existenti�le wanhoop, de angst voor de toekomst en het gebrek aan levensvreugde het werkelijke probleem vormen. Mijn eigen buurvrouw heeft euthanasie overwogen, maar sinds ze door enkele jongeren wordt bezocht heeft ze, haar moeilijke fysieke toestand en haar slechte prognoses ten spijt, een verbazende levenswil teruggevonden. En zo ken ik inmiddels tal van verhalen van zieken of hun familieleden die twijfelden over een euthanasieverzoek, maar waar achteraf de nabestaanden blij zijn dat ze dat niet hebben gedaan. De natuurlijke dood is immers vaak lang niet zo vreselijk als je op voorhand had gevreesd en zij laat ook niet eindeloos op zich wachten. Een al te �mannelijke�, want op effici�nte oplossingen gerichte aanpak, zal ons nooit leren de menselijke waardigheid en het bovenmenselijke mysterie te ontwaren in ieder leven, ook in het meest verzwakte.