25/01/2007

De opstand van de goedheid

'Ik ben ervan overtuigd dat je de mensheid niet kunt opdelen tussen wie zichzelf gelovig noemt en wie zichzelf ongelovig noemt of door de anderen zo wordt bestempeld. Er is eerder een opdeling tussen wie zichzelf verafgoodt en wie wil delen, tussen wie de lijdenden de rug toekeert en wie voor hun bevrijding vecht. Een opdeling tussen wie liefheeft en wie weigert dat te doen." Die woorden komen van abb� Pierre, wiens dood voor een golf van emoties zorgt bij onze zuiderburen.

In het o zo seculiere Frankrijk was deze markante figuur, met de groezelige baard, de onafscheidelijke baret, de broze gezondheid grenzeloos populair - ondanks zijn misstappen, zoals zijn steun aan revisionist Garaudy. Abb� Pierre, die morgen een nationaal eerbetoon te beurt valt, was de Franse icoon van naastenliefde en solidariteit.

In de strenge winter van 1954 schopte hij de Fransen een geweten, toen hij op RTL zijn verontwaardiging uitschreeuwde over een vrouw die op de Boulevard S�bastopol, hartje Parijs, was doodgevroren. Ze was net uit haar woning gezet. Abb� Pierre zette het probleem van de onbetaalbare woningen en de daklozen op de agenda.

Mes amis, au secours! Hij riep het publiek op tot daden van solidariteit en dat reageerde massaal. Dat stelde de door hem gestichte Emma�sbeweging in staat zelf honderden daklozen een onderkomen te bieden. Abb� Pierre zocht de populariteit niet, maar schuwde de media niet om zijn verontwaardiging te uiten. In de jaren tachtig vestigde hij de aandacht op de 'nieuwe armen', in de jaren negentig schaarde hij zich aan de zijde van de uitgeprocedeerde asielzoekers en de sans-papiers.

Zijn authentieke inzet trof mensen over alle sociale en ideologische grenzen heen. Is datzelfde niet te zien bij die andere populaire figuur, de inmiddels 98-jarige (!) Frans-Belgische zuster Emmanuelle, die jarenlang het leven van de voddenrapers in Ca�ro deelde? En is een zelfde dynamiek niet merkbaar bij onze 'grootste Belg', pater Damiaan?

In tijden van doorgedreven secularisatie en ontkerstening is in die moderne heiligen iets te zien van de blijvende relevantie van het christendom. Zij belichamen de evangelische waarden van solidariteit, medeleven en liefde. Je zou kunnen zeggen dat ze zich opofferen en toch zijn ze niet verkrampt, ze getuigen integendeel van grote levensvreugde. Zij zijn zelf werkelijk vrij, in een tijd die enerzijds de vrijheid tot de hoogste waarde uitroept, maar anderzijds de mensen een conformistisch bestaan aanpraat, in dienst van zichzelf en het eigen plezier.

Nog een ander aspect in het leven van die evangelische getuigen stemt tot nadenken. Van abb� Pierre weten we dat hij het niet altijd eens was met de voorschriften van de katholieke kerk. Zelf worstelde hij met zijn celibaatsgelofte, zoals hij op late leeftijd nodig vond publiek op te biechten. Maar zijn leven lang bleef hij loyaal. Liever dan zijn energie te steken in het bekampen van het instituut, dat voor hem ondanks alles zijn familie bleef, investeerde hij in de strijd voor een betere wereld.

De flamboyante pater leerde met beide ogen naar de werkelijkheid kijken: met het ene oog zag hij het lelijke, het onrecht, met het andere oog het mooie, het geluk waartoe elke mens geroepen is. De dimensie van de persoonlijke verantwoordelijkheid was voor hem essentieel. Abb� Pierre kwam niet alleen op voor een beter beleid - dat deed hij ook, een recente wet op de huisvesting draagt zijn naam - maar hij riep de individuele burgers op om zelf het verschil te maken. Ook de armen die hij bijstond, responsabiliseerde hij.

In ons tijdssegment, waar men bij ieder samenlevingsprobleem zo gemakkelijk de beschuldigende vinger naar de overheid - of naar de media - uitsteekt, wordt die persoonlijke dimensie levensnoodzakelijk. De menselijkheid en de cohesie van de samenleving kunnen immers niet per wet worden gedecreteerd, maar de inbreng van bezielde individuen en verenigingen is doorslaggevend. Meer dan ze zelf denkt, zou onze wereld de christenen daarvoor wel eens nodig kunnen hebben.

Hilde Kieboom