13/02/2008

Portretten aan de rand

Fotograaf Stef Renodeyn plaatste mensen aan de rand van de samenleving in het centrum van zijn artistieke aandacht. Dirk Van der Goten, schrijver en vaste medewerker van Sant'Egidio, weefde tussen de portretten een moderne parabel. Het resultaat is een aangrijpend fotoboek dat dakloosheid en armoede aankaart.

Een stad is altijd haastig. Er is geen tijd te verliezen. Maar aan de rand, in de marge van die gehaaste menigte, aan de portieken, op de banken, tegen de muren en soms op de grond, staat de tijd stil. Vijf jaar lang zocht kunstenaar Stef Renodeyn in Antwerpen mensen aan de rand van onze samenleving op: daklozen, bedelaars en verslaafden. Hun leven intrigeerde hem. Hij bracht tijd met deze mensen door en trachtte met hun levens kennis te maken. Met hun toestemming fotografeerde hij hen in hun 'natuurlijke' omgeving. Het is hallucinant hoe deze rand zich middenin het toeristische centrum van de stad kan bevinden, ontdekte Renodeyn. Je vindt verscholen of nauwelijks herkenbare overnachtingsplekken van thuislozen op plaatsen waar elk uur tientallen toeristen en stadsgenoten voorbij lopen. Tijdens het fotograferen namen enkele daklozen hem mee naar Kamiano, het daklozenrestaurant van Sant'Egidio, waar Dirk Van der Goten vaste medewerker is. Die ontmoeting inspireerde beiden tot samenwerking. Het resultaat is een fotoboek dat je de ogen opent.

Want het vraagt moed deze gebroken mensen in het gelaat te kijken. Maar juist daar begint solidariteit. Iemand in het gelaat kijken, is een eerste stap om menselijkheid te tonen. De mens die ik ben brengt zonder voyeurisme een subgroep van onze samenleving in kaart, om hen niet te vergeten. Het fotoboek gaat tevens een gevecht aan met de stereotiepe denkbeelden over de dakloze, de bedelaar en de arme. De nadruk van de foto's ligt op de diversiteit en de uniciteit van die mensen. Daarom worden hun namen expliciet in het boek vermeld. Deze mensen mogen dan al maatschappelijk mislukt zijn, als mens zijn ze dat nooit, om de simpele reden dat ze bestaan, vindt Renodeyn. Ieder van hen vormt een verhaal op zich dat we niet kennen.

De kunstenaar treedt met dit werk binnen in de geest die alle projecten van Sant'Egidio typeert, schrijft Hilde Kieboom, voorzitter en bezielster van Sant'Egidio, in het voorwoord. Een geest van meeleven en vriendschap en van bruggen bouwen tussen mensen van verschillende werelden. In die geest verliep ook de presentatie van het boek. Vanuit een persoonlijk geraakt zijn door de stilte van zen, maar ook door westerse religieuze vormen die belang hechten aan stilte en betrokkenheid op de ander, had Renodeyn twee sprekers gevraagd zijn boek in te leiden. Geert Mortier wees in naam van zenleraar Ton Lathouwers op onze diepe angst om te 'zien'. We moeten ons door een confrontatie met onszelf worstelen om te kunnen zien. Van der Goten verwees naar de parabel van de barmhartige Samaritaan. Naast een ontroerend pleidooi om een brug te slaan naar mensen aan de rand, was de presentatie een al even ontroerende ontmoeting tussen christendom en boeddhisme.

Bieke Vandekerckhove