“Mijn toekomst ziet er stralend uit”, lacht Grace Kaunda (19) uit Mthengo wa Ntenga in Malawi. “Ik wil dokter worden.” Nochtans liep het leven van deze aidswees die zelf met hiv is besmet, alles behalve over rozen. De Bijbel geeft haar de kracht om ook andere besmette jongeren te helpen. “God heeft een plan met mij. Essentieel is het overdragen van mijn positieve manier van denken.”

 “Ik werd geboren op 4 oktober 1991. Mijn vader heb ik nooit gekend – hij stierf kort na mijn geboorte – en mijn moeder overleed aan aids toen ik drie jaar was. Broers of zussen heb ik niet en samen met mijn neef en twee andere weeskinderen woon ik bij mijn tante. In mijn jeugd was ik voortdurend ziek. Ik leed aan allerhande kwalen en had tijdens het regenseizoen vaak malaria waardoor mijn groei ernstig werd verstoord. In 2003 – ik was toen twaalf jaar – stelde de dokter vast dat ik met hiv was besmet. Dat was de verklaring voor alle ellende die ik tot dan had meegemaakt.

 In 2005 was ik een van de eerste patiënten van het Dreamcentrum van Sant’Egidio dat in Mthengo wa Ntenga zijn deuren opende. Mijn gezondheidstoestand was toen zeer slecht. Het CD4-gehalte in mijn bloed bedroeg amper 21 – waar het kritische minimum 350 bedraagt. De antiretrovirale medicatie wierp meteen vruchten af waardoor ik langzaamaan een normaal leven kon leiden. Ik kreeg veel steun van de dokter en de personeelsleden van het centrum. Zij maakten duidelijk dat mijn besmetting niet het einde betekende. Geleidelijk groeide het inzicht dat ik ondanks alles nog een toekomst had. Ik neem de medicatie nu al acht jaar nauwgezet en mijn gezondheidstoestand is goed. Het CD4-gehalte bedraagt nu meer dan duizend en de virale lading in mijn bloed is negatief. Wel moet ik mijn leven lang medicatie nemen.

 Zwaar gepest

Vandaag zit mij dat niet langer dwars, maar op het internaat waar ik school liep, was dat wel anders. Mijn klasgenoten vroegen: ‘Grace, waarom neem jij zowel ’s morgens als ’s avonds medicatie?’ Ik vertelde nu eens dat ik hoofdpijn had en een andere keer dat mijn keel pijn deed. Maar op een dag bemerkte een vriendin, wier moeder ook met hiv is besmet, dat ik aidsremmers nam. Al vlug deed het gerucht de ronde dat ik drager was van hiv. Dat was verschrikkelijk. Dadelijk werd ik zwaar gepest en gediscrimineerd. Sommige vrienden zeiden: ‘Gebruik haar pen niet en drink nooit uit haar kop, want dan loop ook jij het risico te worden besmet’. Ook kreeg ik allerhande verwijten naar het hoofd geslingerd: ‘Zie daar een wandelend lijk’ en ‘Ze wacht op de dag waarop ze naar het kerkhof gaat’.

 Ik dacht bij mezelf: ‘Ga ik stoppen met de medicatie opdat mijn vrienden mij niet langer zouden vernederen?’ Maar al vlug kwam ik tot het inzicht dat dit fataal zou zijn en ik wilde mijn toekomst niet in gevaar brengen. Ik bedacht een oplossing waarbij mijn vrienden niet merkten dat ik de medicatie innam. Die was niet eenvoudig, want wij sliepen met zestien meisjes in één zaal en iedereen zag te allen tijde wat je deed. Ik zette ’s morgens de wekker om zeven uur en ging mijn tanden poetsen in de badkamer, waarbij ik ongemerkt een pil innam. Ook ’s avonds deed ik dat. Enkele vriendinnen vroegen: ‘Grace, je neemt geen medicatie. Denk je dat je niet langer met hiv bent besmet?’ Ik antwoordde: ‘Je ziet toch dat ik gezond ben’. Alleen aan mijn beste vriendin vertelde ik de waarheid en ik kreeg veel steun van haar.

 Positief denken

Sinds 2008 ben ik een vrijwillige activiste van het Dreamcentrum in Mthengo wa Ntenga. Ik richt mij naar besmette teenagers – tijdens hun bezoek aan het centrum en indien nodig ook bij hen thuis – omdat ik uit eigen ervaring weet welke moeilijke periode zij doormaken. Ook ik had vaak zwarte gedachten, dacht te zullen sterven en kampte met wezenlijke vragen: ‘Waarom moet mij dat overkomen?’ en ‘Vanwaar die besmetting zonder enig seksueel contact?’ Jongeren hebben een grote behoefte aan genegenheid, liefde en sociale contacten. Ik moedig hen aan hun behandeling voort te zetten, geef hen goede raad en reik allerlei nuttige tips aan waardoor ze met hun ziekte leren omgaan. Maar het belangrijkste is het overdragen van mijn positieve manier van denken.

 Studies gaan voor

Ik geef regelmatig ook voordrachten in middelbare scholen. Telkens dring ik eropaan de hiv-positieve leerlingen niet te pesten of te discrimineren. Ik ken jongeren die hun medicatie hebben stopgezet en die zijn gestorven. Anderen doodden zichzelf of konden hun studie niet afmaken. Ik maan ook aan tot grote voorzichtigheid bij het uitgaan, want hiv schuilt om iedere hoek. Preventie blijft hoe dan ook van groot belang.

 Ik ben ervan overtuigd dat ik een schitterende toekomst tegemoet ga. Nu mijn middelbare school achter de rug ligt, wil ik aan de universiteit van Lilongwe, de hoofdstad van Malawi, voor dokter studeren. Ik hoop dat ik die studie zeer vlug tot een goed einde kan brengen en dat ik – wanneer u over twee of drie jaar terugkomt – als arts werkzaam zal zijn. Ik heb goede hoop in mijn studies te zullen slagen. Op dit moment heb ik geen vriend. Niet alleen is dat gezien mijn situatie – een met hiv-besmet weeskind – niet evident, maar ik wil mij de komende jaren volledig concentreren op mijn studies. Mijn absolute prioriteit is het behalen van mijn diploma. Daardoor kan ik later, wat er ook gebeurt, instaan voor mijn levensonderhoud.

 Groot hart

Ik ben sinds vele jaren ook actief in de plaatselijke gemeenschap van Sant’Egidio. Ik doe dat niet om iets te krijgen, maar vooral om een helpende hand te reiken aan wie met hiv is besmet of wie arm is. Want het is niet omdat je zelf arm bent dat je anderen niet kunt helpen. Zolang je anderen kunt helpen, ben je immers zelf niet arm. Waar het over gaat, is dat je een groot hart hebt om vrienden te helpen. Soms geef ik twintig kwatcha (de munt van Malawi, zowat gelijk aan 15 eurocent, nvdr) aan een vriendin die iets dringends nodig heeft. Zelfs wanneer ik geen geld heb, kan ik helpen: door boodschappen te doen, de kleren van een behoeftige te wassen of drinkbaar water te halen. En wanneer iemand moeilijkheden heeft, kan ik goede raad geven.

 Bijbelse inspiratie

Mijn inspiratie haal ik in de Bijbel. Die bevat zeer veel levenswijsheid. Ik moedig mijn vrienden ook aan de Bijbel te lezen, want door het Woord van God te verspreiden, maken we de wereld leefbaarder. Het is die lectuur die mij er ook toe aanzet gevangenen te bezoeken. Wij kunnen hun schrijnende levensomstandigheden verzachten door hen kleren of wat te eten te geven. Mijn sociaal engagement is een manier om iets terug te geven – als antwoord op de gratis behandeling die wij krijgen van het Dreamproject van Sant’Egidio.

Ik lees de Bijbel ook iedere dag uit dankbaarheid. Mijn God heeft mij immers genezen van mijn ziekte. In de periode dat ik op school werd gepest en gediscrimineerd, ging ik door een hel. Ik vroeg mij af: ‘God, waarom heb je mij geschapen?’, ‘Waarom ga je mij doden?’ Vandaag besef ik meer dan ooit dat God een plan heeft met mij en dat het mijn opdracht is het leven van andere jongeren te helpen redden.”

Koenraad DeWolf

(Deze reportage kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek.)