Aan de basis van het initiatief ligt de wil om een einde te maken aan de doden in de Middellandse Zee en aan de uitbuiting de mensenhandelaars die geld verdienen met het leven van deze mensen. Maar ook  de nood aan veiligheidscontroles: door samenwerking met een netwerk van NGO’s, organisaties en instituties die in de landen van herkomst aanwezig zijn, kan men door preventieve controles nagaan wie precies Europa, in casu Italiën, binnenkomt.

In een Europa van muren en ‘jungles’, werd Italië deze week het eerste land dat ‘humanitaire corridors’ tot stand bracht. Het gaat om een initiatief van de gemeenschap van Sant’Egidio, de Federatie van Evangelische Kerken in Italië en de Valdensische kerk in Italië (Tavola Valdese). Het project voorziet de overbrenging van duizend asielzoekers naar Italië in een tijdspanne van 24 maanden, met medewerking  van de ministeries van Buitenlandse en Binnenlandse Zaken van Italië.

IlGiornale.it interviewde Daniela Pompei, verantwoordelijke voor de werking met migranten van de gemeenschap van Sant’Egidio. Zij bedacht dit project, en heeft de bedoeling het uit te breiden naar andere landen van de Europese Unie.

De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Paolo Gentiloni noemde jullie project ‘een boodschap aan Europa’ voor het migratiebeleid. Waarom kunnen ‘humanitaire corridors’ een oplossing zijn?

Migratie kan niet worden tegengehouden door muren. We worden geconfronteerd met een historische uitdaging die het gevolg is van ernstige problemen zoals de oorlog in Syrië en Irak. Wereldwijd zijn die conflicten verantwoordelijk voor het grootste aantal vluchtelingen. Daarom moeten we ons inzetten in het Middellandse Zeegebied, en met name in landen zoals Libanon, Marokko en Eritrea, waaruit, om  verschillende redenen, grote aantallen mensen vertrekken. Hier moeten we werken om zij die het nodig hebben via een ‘Safe Passage’ of regulier kanaal toegang te geven.

U spreekt over mensen die vluchten van conflictgebieden, maar er zijn ook vele migranten die naar Europa willen komen om economische redenen. Wat doet u daarmee?

Het klopt dat migranten om verschillende redenen naar Europa aankomen. Met ons project wilden we ons toespitsen op de mensen die zich in extreem kwetsbare situaties bevinden, die gevlucht zijn van de oorlog of die dringend nood hebben aan medische verzorging.

Maar ook ten aanzien van de economische migranten is er nood om reguliere manieren van toegang te organiseren. De Europese staten staan voor een proces van vergrijzing en hebben nood aan de economische bijdragen van de werkende migranten. Daarom is het wenselijk om een systeem in te voeren dat de toegang reguleert door middel van quota voor elk land en misschien een Europees agentschap dat de arbeidsmigrantie regelt.

Zo kan men op een veilige manier reizen en niet via bootjes. Het zorgt ook voor meer veiligheid omdat je dan op voorhand weet wie het land zal binnenkomen.  

De christenen zijn het meest vervolgd in Syrië en Irak. Hebben jullie eraan gedacht om hen voorrang te geven in de opvang?

Het is een element om in ogenschouw te nemen. De oorlog treft zowel moslims als christenen, maar het klopt dat die laatste groep bijzonder kwetsbaar is. In de groep van mensen in extreme nood die deze week zijn aangekomen zijn er christenen én moslims. Ook in de volgende groepen die zullen aankomen zullen er christenen zijn. Ons project is experimenteel, maar heeft al eerste resultaten opgebracht: met de aankomst maandag zijn we er bijvoorbeeld in geslaagd een klein kamp van vluchtelingen uit Homs volledig te ontruimen.

Is er iemand die heeft gezegd dat hij wil terugkeren naar zijn land als de oorlog gedaan is?

Velen willen enkel genezen, voor hun kinderen zorgen, en terugkeren. Velen van hen zijn echt gedwongen om naar Europa te komen. Dit komt door het feit dat vele Syriërs pas zijn beginnen vluchten twee jaar na het begin van het conflict. Eerst vluchtten ze eigenlijk naar de buurlanden om te wachten tot het einde van de vijandelijkheden. Velen zeggen dat ze willen terugkeren naar Syrië, maar er zijn er ook anderen, zij die vertrekken met heel de familie, die daarentegen denken om in Italië te blijven omdat ze zich hebben neergelegd bij het feit dat de situatie in hun land niet zal veranderen. Iedereen van hen heeft wel gevraagd om naar de Italiaanse les te kunnen gaan, wat een sterke wil voor integratie toont.

Wie financiert de projecten van ontvangst en van integratie?

Momenteel zijn er twee kanalen, die van otto pro mille (de steun die Italiaanse belastingbetalers aan erkende kerken kunnen schenken, nvdr) van de Tavola Valdese die een miljoen euro in het project steekt en de collectes die Sant’Egidio in Italië organiseert. De gemeenschap van Sant’Egidio heeft ook zijn cinque pro mille (steun van de Italiaanse belastingbetalers aan humanitaire of middenveldorganisaties) aan dit project toegewezen. De Italiaanse regering daarentegen draagt geen enkele kost voor dit initiatief. En dan hebben we nog andere sponsoring gekregen, zoals bv die van Alitalia die voor de vlucht van Beiroet naar Rome ons enkel de luchthaventaks liet betalen.

Wie geeft de 93 vluchtelingen onderdak?

De migranten worden in faciliteiten ondergebracht die  ter beschikking werden gesteld van verenigingen, gemeenschappen, bisdommen en parochies. De autonome provincie van Trente heeft bijvoorbeeld geld vrijgemaakt voor dit project en het bisdom van Trente heeft huizen en vrijwilligers ter beschikking gesteld. Dit is ook een antwoord op wat Paus Franciscus heeft gevraagd.

Wanneer is de volgende corridor?

Volgende maand hebben we al een andere vlucht georganiseerd die Syrische en Irakese vluchtelingen afkomstig uit een vluchtelingenkamp in Libanon zal overvliegen.

De grootte van de vluchtelingenstroom blijft alarmerend. Denkt u dat we limieten moeten zetten op de instroom of niet?

In 2015 zijn er in Europa een miljoen mensen aangekomen op 508 miljoen inwoners. Praktisch is dit 2 op duizend inwoners in de Europese Unie. Wij geven nu antwoord aan een klein aantal maar we zijn klaar om ons project uit te breiden naar grotere aantallen, over meerdere alle landen van de Unie. Het is eigenlijk een pilootproject dat gerepliceerd kan worden op Europees niveau. Daarvoor moet je geen nieuwe wetten maken, het volstaat gebruik te maken van artikel 25 van de EU-visaregelgeving.

Het migratieprobleem is complex en vraagt verschillende antwoorden. Het aanbieden van ‘Safe Passage’ en ‘reguliere kanalen’ is evenwel noodzakelijk om de bestaande criminele kanalen te bestrijden. Bovendien is er noot aan een quotasysteem, zodat de verantwoordelijkheid niet alleen valt op de meest zuidelijke landen zoals Italië, Griekenland of Spanje. Met ons alternatief kunnen we in de toekomst  situaties zoals in Macedonië of in Calais vermijden en kunnen we aan de Europese landen veiligheid en integratie verzekeren.